Μάθημα 5

Α' Οἰκουμενικὴ Σύνοδος: 

Σταθμὸς στὴν ἱστορία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας

Ἡ Α' Οἰκουμενικὴ Σύνοδος ἀποτελεῖ σταθμὸ στὴν ἱστορία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, καθὼς ἔθεσε τὶς βάσεις τῆς Χριστιανικῆς Πίστης καὶ ἀντιμετώπισε μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες αἱρέσεις τῆς ἐποχῆς, τὸν Ἀρειανισμό. 

Συγκλήθηκε τὸ ἔτος 325 μ.Χ. στὴ Νίκαια τῆς Βιθυνίας (σημερινή İznik, Τουρκία) ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Μέγα Κωνσταντῖνο, λίγο μετὰ τὴν ἀναγνώριση τοῦ Χριστιανισμοῦ μὲ τὸ Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων (313 μ.Χ.).

Ἱστορικὸ Πλαίσιο

Μετὰ τὴν ἐπικράτηση τοῦ Χριστιανισμοῦ ὡς νόμιμης θρησκείας, ἡ Ἐκκλησία ἀντιμετώπισε ἐσωτερικὲς διαμάχες.

Ὁ μεγαλύτερος κίνδυνος προῆλθε ἀπὸ τὴ διδασκαλία τοῦ Ἀρείου, πρεσβυτέρου ἀπὸ τὴν Ἀλεξάνδρεια, ὁ ὁποῖος ἀρνιόταν τὴ θεότητα τοῦ Χριστοῦ.

Σύμφωνα μὲ τὸν Ἄρειο, ὁ Χριστὸς ἦταν «κτίσμα» (δημιούργημα) τοῦ Θεοῦ Πατέρα (δηλαδὴ μόνο ἄνθρωπος) καὶ ὄχι ὁμοούσιος μὲ Αὐτόν (δηλαδή Θεός).

Συμμετέχοντες στὴ Σύνοδο

Συμμετεῖχαν περίπου 318 Ἐπίσκοποι ἀπὸ ὅλη τὴν Οἰκουμένη.

Σημαντικὲς μορφές:

• Ἅγιος Ἀθανάσιος ὁ Μέγας (τότε διάκονος τοῦ Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας Ἀλεξάνδρου)

• Ἅγιος Σπυρίδων Τριμυθοῦντος

• Ὅσιος Νικόλαος Μύρων (Ἅγιος Νικόλαος)

Ἀποφάσεις τῆς Συνόδου

1. Καταδίκη τοῦ Ἀρειανισμοῦ:

Ἡ Σύνοδος ἀναγνώρισε τὸν Χριστὸ ὡς «ὁμοούσιον τῷ Πατρὶ» (ἴδιας οὐσίας μὲ τὸν Πατέρα).

2. Σύνταξη τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως (Πρῶτο μέρος του Πιστεύω, δηλαδή μέχρι και το «Καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δόξης κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, οὗ τῆς βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος»):

Τὸ γνωστὸ «Πιστεύω» διαμορφώθηκε στὴ Νίκαια καὶ ὁλοκληρώθηκε ἀργότερα στὴ Β' Οἰκουμενικὴ Σύνοδο (381 μ.Χ.).

3. Καθιέρωση τοῦ Πασχαλίου:

Καθορίστηκε ἑνιαία ἡμερομηνία ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα.

4. Κανόνες Ἐκκλησιαστικῆς Πειθαρχίας:

Ρυθμίστηκαν θέματα, ὅπως ὁ κλῆρος καὶ ἡ ἀποφυγὴ διπλῶν χειροτονιῶν.

Ὁ Ρόλος τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου

Ἂν καὶ δὲν εἶχε βαπτιστεῖ ἀκόμη, ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος συμμετεῖχε ἐνεργὰ στὴ διαδικασία.

Ἐπιδίωξε τὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς αὐτοκρατορίας.

Ἡ Σύνοδος ἀποτέλεσε πρότυπο γιὰ ὅλες τὶς ἑπόμενες Οἰκουμενικὲς Συνόδους.

Σημασία γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία

Ἡ Α' Οἰκουμενικὴ Σύνοδος θεωρεῖται τὸ θεμέλιο τῆς Χριστιανικῆς Δογματικῆς.

Καθιέρωσε τὴ δογματικὴ βάση γιὰ τὴν Ἁγία Τριάδα (Πατήρ, Υἱός, Ἅγιο Πνεῦμα).

Ἡ Ἐκκλησία ἐπέδειξε ἑνότητα καὶ συνοδικότητα, θεσπίζοντας τὴ μέθοδο τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων γιὰ τὴν ἀντιμετώπιση αἱρέσεων.

Ἐπιπτώσεις καὶ Κληρονομιά

Ὁ Ἄρειος καὶ οἱ ὀπαδοί του καταδικάστηκαν, ἀλλὰ ἡ αἵρεση τοῦ Ἀρειανισμοῦ παρέμεινε ἀπειλὴ γιὰ πολλὰ χρόνια.

Ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος ἀναδείχθηκε σὲ προστάτη τῆς Ὀρθόδοξης Πίστης, ἀγωνιζόμενος ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν ἀκόμη καὶ μετὰ τὴ Σύνοδο.

Τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως (Πιστεύω) παραμένει μέχρι σήμερα ἡ θεμελιώδης ἔκφραση τῆς Πίστης τῶν Ὀρθοδόξων.