Μάθημα 10

Ἄγνωστες καὶ λιγότερο γνωστὲς Ἀγίες

Μορφὲς κατὰ τὴ Βυζαντινὴ Περίοδο (Ρωμηοσύνη)

Ἅγιος Μελέτιος

Τὰς χείρας αἴρων Μελέτιος Κυρίω,

Ταῖς χερσί σου τίθημι τὴν ψυχήν, λέγει.

Δωδεκάτη Μελέτιος ἔδυ χθόνα πουλυβότειραν.

Ο Ἅγιος Μελέτιος γεννήθηκε περὶ τὸ 310 μ.Χ. στὴν Μελιτηνὴ τῆς Μικρᾶς Ἀρμενίας. Ἡ μαρτυρία περὶ τῆς πρώτης ἐμφανίσεώς του στὸ προσκήνιο τῆς ἱστορίας, λίγο μετὰ τὸ ἔτος 357 μ.Χ., τὸν καταδεικνύει ὡς ἀντίπαλό των αἱρετικῶν Ὁμοιουσιανῶν καὶ ὀπαδὸ τοῦ Ἐπισκόπου Καισαρείας τῆς Παλαιστίνης Ἀκακίου, ὁ ὁποῖος διὰ Συνόδου, τὸ ἔτος 358 μ.Χ., ἐκλέγει τὸν Ἅγιο Μελέτιο ὡς Ἐπίσκοπο Σεβαστείας. Λόγω ὅμως τῆς σφοδρᾶς ἀντιδράσεως τῶν ὀπαδῶν τοῦ προηγουμένου Ἐπισκόπου Σεβαστείας Εὐσταθίου, παραιτεῖται καὶ μεταβαίνει στὴ Βέροια τῆς Συρίας. Τὸ 360 μ.Χ. ἐκλέγεται Πατριάρχης Ἀντιοχείας, μετατεθέντος τοῦ Πατριάρχου Εὐδοξίου στὸν πατριαρχικὸ θρόνο τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ὅταν ὁ Ἅγιος ἔφθασε στὴν Ἀντιόχεια, ὅλοι οἱ πιστοὶ βγῆκαν στοὺς δρόμους, γιὰ νὰ τὸν ὑποδεχθοῦν καὶ νὰ λάβουν τὴν εὐλογία του. Στὴ νέα του ὅμως ἕδρα ὁ ἅγιος Μελέτιος παρέμεινε ἕνα μόνο μήνα, ἀφοῦ οἱ αἱρετικοὶ Ἀρειανοὶ ἔπεισαν τὸν αὐτοκράτορα Κωνστάντιο (337 - 361 μ.Χ.) νὰ τὸν ἐξορίσει στὴν Ἀρμενία καὶ νὰ ἐκλέξει στὴ θέση τοῦ τὸν παλαιὸ συνεργάτη τοῦ Ἀρείου Εὐζώιο. Τὰ ὀρθόδοξα φρονήματα τοῦ Ἁγίου, ὡς καὶ ἡ ἐξορία του καὶ ἡ ἀντικατάστασή του, συνετέλεσαν στὴ δημιουργία μεγάλης παρατάξεως τῶν ὀπαδῶν του, ποὺ ὀνομάσθηκαν «Μελετιανοί». Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἐξαίρει τὰ ἀποτελέσματα τῆς ἐπιδράσεως τοῦ Ἁγίου Μελετίου στοὺς πιστούς της Ἀντιόχειας σὲ τόσο λίγο χρονικὸ διάστημα. Καὶ ἀναφέρει χαρακτηριστικὰ ὅτι ὁ Ἅγιος Μελέτιος ἐθεμελίωσε τόσο καὶ ἐνέβαλε τέτοιο ζῆλο γιὰ τὴν πίστη στοὺς Χριστιανούς, ὥστε, παρὰ τὶς αἱρετικὲς δοξασίες καὶ τὶς δυσκολίες ποὺ ἀντιμετώπισαν ἀργότερα, ἡ διδασκαλία τοῦ παρέμεινε ἄσειστη. 

Ἐπίσης, ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος διηγεῖται τὸ ἀκόλουθο ἐπεισόδιο, τὸ ὁποῖο συνέβη κατὰ τὴν ἀπομάκρυνση τοῦ Ἁγίου ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια: 

Ὁ διοικητὴς τῆς πόλεως ὁδηγοῦσε ἔξω ἀπὸ τὴν Ἀντιόχεια μὲ ἅμαξα τὸν Ἅγιο, γιὰ νὰ τὸν θέσει στὸν δρόμο τῆς ἐξορίας. Τὰ πλήθη τῶν ὀρθοδόξων το ἐπληροφορήθηκαν καὶ ἀμέσως ἔτρεξαν, γιὰ νὰ ζητήσουν τὴν εὐχή του. Στὴ θέα ὅμως τοῦ διοικητοῦ τόσο πολὺ ἀγανάκτησαν γιὰ τὴν ἄδικη ἐξορία τοῦ Ἁγίου, ὥστε ἄρχισαν νὰ λιθοβολοῦν τὸν ἀντιπρόσωπο τοῦ αὐτοκράτορος. Καὶ τότε ὁ Ἅγιος Μελέτιος, ἐπειδὴ δὲν μποροῦσε νὰ ἐμποδίσει μὲ λόγια τὴν παραφορὰ τοῦ λαοῦ, ἐσηκώθηκε καὶ ἐπροστάτευσε μὲ τὸ σῶμα τοῦ τὸ διώκτη του.

Ἡ ἐξορία τοῦ Ἁγίου ἐτερματίσθηκε στὶς ἀρχὲς τοῦ ἔτους 362 μ.Χ. διὰ τοῦ διατάγματος τοῦ νέου αὐτοκράτορος Ἰουλιανοῦ του Παραβάτου (361 - 363 μ.Χ.) περὶ θρησκευτικῆς ἐλευθερίας ὅλων των ὑπηκόων. Ὁ Ἅγιος ἐξορίσθηκε καὶ πάλι τὴν ἄνοιξη τοῦ 365 μ.Χ. καὶ τὸ 371 μ.Χ. ἀπὸ τὸν αὐτοκράτορα Οὐάλη (364 - 378 μ.Χ.) στὴν περιοχὴ Γήτασα τῆς Ἀρμενίας, κοντὰ στὰ σύνορα της Καππαδοκίας, καὶ εἶχε συχνὴ ἐπαφὴ καὶ ἐπικοινωνία μὲ τὸν Μέγα Βασίλειο. Ἐπανῆλθε στὴν Ἀντιόχεια τὸ ἔτος 379 μ.Χ. Ἀμέσως συνεκάλεσε Σύνοδο, ἡ ὁποία ὁμολογοῦσε τὴν πίστη στὶς ἀποφάσεις τῆς Ἃ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καὶ κατεδίκασε ὅλες τὶς αἱρέσεις.

Ὅταν ὁ αὐτοκράτορας Θεοδόσιος ὁ Μέγας (379 - 395 μ.Χ.) συνεκάλεσε στὴν Κωνσταντινούπολη τὸ 381 μ.Χ. τὴ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ὁ Ἅγιος Μελέτιος ἐκλήθηκε νὰ λάβει μέρος στὴ Σύνοδο καὶ μάλιστα ὡς πρόεδρος αὐτῆς. Δυστυχῶς, ὁ Ἅγιος ἐκοιμήθηκε λόγω ἀσθενείας, πρὶν ὁλοκληρωθοῦν οἱ ἐργασίες τῆς Συνόδου. Στὴν κηδεία συμμετεῖχε καὶ ὁ αὐτοκράτορας, τὸν δὲ ἐπικήδειο ἐξεφώνησε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης, ὁ ὁποῖος ὁμίλησε γιὰ τὸν ἀπορφανισμὸ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀντιοχείας, τῆς Συνόδου καὶ ὁλόκληρής της Ἀνατολῆς, γιὰ τὴν γλυκύτητα καὶ τὴν ὑπομονὴ τοῦ Ἁγίου Μελετίου, ὡς καὶ γιὰ τοὺς διωγμοὺς τοὺς ὁποίους ὑπέστη.

Τὸ ἱερὸ λείψανό του μεταφέρθηκε ἀργότερα μὲ μεγάλη πομπὴ στὴν Ἀντιόχεια καὶ ἐναπετέθη στὸν τάφο τοῦ Ἁγίου Μάρτυρος Βαβύλα, Ἐπισκόπου Ἀντιοχείας (ἑορτάζει 4 Σεπτεμβρίου), στὸν ὁμώνυμο ναό.

Ἂς δοῦμε τί θυμόμαστε...

1. Γιὰ ποιό λόγο καὶ ποῦ ἐξορίστηκε ὁ Ἅγιος Μελέτιος; Τί συνέβη μετὰ τὴν ἐξορία του;

2. Ποιό περιστατικὸ ἀφηγεῖται ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος γιὰ τὸν Ἅγιο Μελέτιο;

3. Σὲ ποιά Οἰκουμενικὴ Σύνοδο συμμετεῖχε ὁ Ἅγιὸς καὶ τί θέση εἶχε; Τί συνέβη κατὰ τὴ διάρκεια τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου;

4. Ποιός ἐκφώνησε τὸν ἐπικήδειο τοῦ Ἁγίου Μελετίου καὶ τί εἶπε γιὰ ἐκεῖνον;