Ενότητα 6

Γνωριμία μὲ τὰ οὐσιαστικὰ τῆς Γ΄ κλίσης

Στη Γ΄ κλίση ανήκουν ουσιαστικά και των τριών γενών. 

Διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:

Γενικές παρατηρήσεις

Στα φωνηεντόληκτα τριτόκλιτα ουσιαστικά σε -υς (γεν. -υος):

1) Η αιτιατική του ενικού σχηματίζεται με την κατάληξη -ν αντί -α και η αιτ. του πληθ. με την κατάληξη -ς αντί -ας : 

π.χ. τὸν βότρυν, τοὺς βότρυς.

2) Η κλητική του ενικού σχηματίζεται χωρίς κατάληξη: 

π.χ. ὦ ἰχθύ.

3) Όλοι οι μονοσύλλαβοι τύποι και η αιτιατική του πληθυντικού γενικά, όταν αυτή τονίζεται στη λήγουσα, παίρνουν περισπωμένη αντίθετα με τον κανόνα:

π.χ.  ἡ δρῦς, τὴν δρῦν,

Γενικές παρατηρήσεις

Τα φωνηεντόληκτα σε-ις ή-υς (γεν. -εως) (διπλόθεμα):

1) Έχουν δύο θέματα: ένα σε -ι ή -υ (πολι-), από το οποίο σχηματίζονται η ονομαστική, η αιτιατική και η κλητική του ενικού, και άλλο θέμα σε -ε (πολε-), από το οποίο σχηματίζονται οι άλλες πτώσεις του ενικού και όλος ο πληθυντικός.

2) Στη γεν. του ενικού έχουν κατάληξη -ως (αντί -ος) και τονίζονται στη γενική του ενικού και του πληθυντικού στην προπαραλήγουσα αντίθετα με τον κανόνα (π.χ. πόλεως και πόλεων).

3) Σχηματίζουν την αιτιατ. του ενικού με την κατάληξη -ν (τὴν πόλι-ν), την κλητ. του ενικού χωρίς κατάληξη (ὦ πόλι-, και την αιτιατ. του πληθυντικού όμοια με την ονομαστική από αναλογία προς αυτή (αἱ πόλεις - τὰς πόλεις).

Όμοια κλίνονται:

αἴσθησις, ἀκρόπολις, βεβαίωσις, γένεσις, γέννησις, δήλωσις, κράτησις, ποίησις, ὁ πρύτανις, ἡ κόνις, ὁ μάντις, ὁ ὄφις,  γεῦσις, ὄψις, πτῶσις.

Κατά το πέλεκυς κλίνονται: ὁ πῆχυς και ὁ πρέσβυς.

Γενικές παρατηρήσεις

Στα φωνηεντόληκτα σε -εύς, -οῦς, -αυς :

1) Η γεν. του ενικού έχει κατάληξη -ως (αντί -ος): 

π.χ. τοῦ βασιλέ-ως.

2) Η αιτιατ. του πληθ. έχει κατάληξη -ᾶς : 

π.χ. τοὺς βασιλέ-ᾱς

3) Το ε που απομένει στο θέμα μετά την αποβολή του υ συναιρείται με το ακόλουθο ε ή ι των καταλήξεων σε ει: 

π.χ. οἱ βασιλέ-ες = βασιλεῖς· τῷ βασιλέ-ι = βασιλεῖ

4) Το υ του χαρακτήρα αποβάλλεται πριν από φωνήεν: 

π.χ. βασιλεύ-ς, βασιλέ-ως, βοῦ-ς, βο-ός· γραῦ-ς, γρα-ὸς κτλ.

5) Η κλητ. του ενικού είναι όμοια με το θέμα (χωρίς κατάληξη): 

π.χ. ὦ βασιλεῦ, ὦ βοῦ, ὦ γραῦ

Κατά το βασιλεύς κλίνονται: βαφεύς, γονεύς, γραμματεύς, γραφεύς, ἱερεύς, κουρεύς, χαλκεὺς

Τα βοῦς και γραῦς είναι μοναδικά.