Γνωριμία με τις αιτιολογικές προτάσεις

Αιτιολογικές προτάσεις

Είναι οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις κρίσης (άρνηση οὐ) που δηλώνουν αιτία (στο νόημα συνήθως της κύριας πρότασης).

Εισαγωγή

Εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους:

ὃτι, ὡς, διότι, ἐπεί, ἐπειδή (σπάνια: ὃτε, ὁπότε, ὃπου)

→ εἰ : ύστερα από ρήματα ψυχικού πάθους *

Εκφορά

Εκφέρονται:

α) με τις εγκλίσεις των προτάσεων κρίσεως (Οριστική - Δυνητική Οριστική -  Δυνητική ευκτική)

β) με ευκτική του πλαγίου λόγου, όταν εξαρτώνται από ρήμα ιστορικού χρόνου.

Παραδείγματα:

Ἐπιπόνως ηὑρίσκετο το ἀληθές, διότι οἱ παρόντες ού τά αὐτά ἒλεγον.

Ὃτι οἱ Λακεδαιμόνιοι κατέχουσιν την ἀκρόπολιν, μηδέν ἀθυμεῖτε.

Ἀθηναῖοι τον Περικλέα ἐκάκιζον, ὃτι στρατηγός ὢν οὐκ ἐπεξάγοι ἐπί τους πολεμίους.

Παρατήρηση

α) Οι αιτιολογικές προτάσεις που εξαρτώνται από ρήματα ή εκφράσεις ψυχικού πάθους (χαίρω -ἣδομαι –θαυμάζω -ἀγαπῶ -αἰσχύνομαι – φθονῶ - ἀγανακτῶ - ἄχθομαι* –αἰσχρόν ἐστί – δεινόν ἐστί – θαυμαστόν ἐστί - ἂτοπον ἐστί – πλημμελές ἐστί κ.λπ.)

→ αν δηλώνουν πραγματική αιτιολογία, εισάγονται με το ὃτι

π.χ. Χαίρω, ὃτι εὐδοκιμεῖς.

ἄχθομαι

1.  (κυριολεκτικά) είμαι φορτωμένος, φορτώνομαι

2. (μεταφορικά) στενοχωριέμαι, υποφέρω, είμαι λυπημένος

ΟΜΩΣ

β) αν δηλώνουν υποθετική αιτιολογία,  εισάγονται με το εἰ (ἀρνηση μή)

π.χ. Δεινόν ἂν εἲη εἰ μη τοῦτο ἐνεθυμήθησαν.

Προσοχή!!!

Διάκριση των προτάσεων που εισάγονται με το εἰ:

α) Οι υποθετικές με το εἰ (συνήθως) προηγούνται της κύριας πρότασης.

β) Αιτιολογικές (υποθετικής αιτιολογίας) (συνήθως) έπονται της κύριας πρότασης με ρήμα ψυχικού πάθους.

γ) Πλάγιες ερωτηματικές με το εἰ διακρίνονται από το διαφορετικό ρήμα εξάρτησης.

δ) Ὡς -Ἐπεί: Εισάγουν κύρια πρόταση, όταν βρίσκονται στην αρχή περιόδου και δεν ακολουθεί άλλη κύρια πρόταση.

ε) γάρ: Εισάγει κύριες προτάσεις [πάντοτε 2η λέξη].