Γνωρίζεις τι είναι οι μετοχές;

Πολλές φορές έχουμε ακούσει τη λέξη "μετοχή" ή "μετοχές" όταν διαβάζουμε ένα κείμενο: "Αυτό είναι μετοχή", αλλά ξέρουμε γιατί λέγονται έτσι και τι δηλώνουν; 

Η λέξη μετοχή βγαίνει από το ρήμα μετέχω, το οποίο σημαίνει ότι έχω κι εγώ κάτι που έχει κάτι άλλο, δηλαδή μου το δίνει εκείνο και έτσι το έχω μετά κι εγώ (μετά + έχω). Τι είναι αυτό που δίνει και τί είναι αυτό που έχει;

Το ρήμα δίνει την ενέργειά του σε μια λέξη που μάς δείχνει όχι μόνο τι κάνει κάποιος, αλλά και το γένος αυτού που το κάνει, αν είναι δηλαδή αρσενικό, θηλυκό ή ουδέτερο. Αυτή η λέξη, που μας δείχνει ότι κάποιος μετέχει στην ενέργεια του ρήματος, λέγεται μετοχή.

Για παράδειγμα, όταν ο λαμπτήρας είναι σβηστός δεν ενεργεί, άρα δεν μετέχει στην ενέργεια κάποιου ρήματος. Όταν όμως φωτίζει, τότε μπορούμε να πούμε ο "φωτίζων" λαμπτήρας, ο λαμπτήρας δηλαδή που φωτίζει.

Βέβαια, στα νέα ελληνικά σπάνια χρησιμοποιούμε πλέον τις μετοχές στην ενεργητική φωνή κατ' αυτόν τον τρόπο και μ' αυτές τις καταλήξεις (-ων, -ουσα, -ον) (π.χ. Να δώσουμε την πρέπουσα σημασία = να δώσουμε τη σημασία που πρέπει, που είναι ανάγκη να δοθεί), αλλά περισσότερο χρησιμοποιούμε μία μορφή τους με δύο διαφορετικές καταλήξεις: φωτίζοντας και πετώντας.

Στην παθητική φωνή, από την άλλη, έχουν παραμείνει οι μετοχές με μορφή που μας θυμίζει ποιος κάνει κάτι, ποιος μετέχει στην ενέργεια ενός ρήματος όπως οι μετοχές: λυπημένος, -η, -ο, κυνηγημένος, -η, -ο και άλλες. Μας δείχνουν τι παθαίνει κάποιος ή σε τι κατάσταση βρίσκεται.

Άρα οι μετοχές είναι λέξεις, που
έχουν σχέση με τα ρήματα.

Και θα μας χρειαστούν αργότερα, όταν θα μιλήσουμε
για τους χρόνους των ρημάτων...

Προηγουμένως, είδαμε στο κείμενο, στο σημείο που αναφερόταν η ευχή για τη λύση της ανομβρίας, δύο τέτοιες μετοχές:

• «ο μετεωρίζων», δηλαδή αυτός που μετεωρίζει, που κάνει να είναι μετέωρα, να μην ακουμπούν στην γη, αλλά να είναι ψηλά στον ουρανό (εξ ου και μετεωρίτης) 

και το 

• «ο επιτάττων», αυτός που επιτάσσει, που δίνει πρόσταγμα.

Αλλά και στα νέα ελληνικά υπάρχουν πολλές κρυμμένες μετοχές που χρησιμοποιούνται και δεν το αντιλαμβανόμαστε, όπως θα δούμε αργότερα, όταν θα μελετήσουμε τους χρόνους.

Οι μετοχές κανονικά ανήκουν στα κλιτά μέρη του λόγου, όπως τα επίθετα και τα ουσιαστικά, και πολλές φορές
μάς θυμίζουν επίθετα. 

Για παράδειγμα: ο σώφρων Ιωσήφ, η θλιμμένη κόρη, ο αναστάς Ιησούς…

Στα νέα ελληνικά, όμως, στην ενεργητική φωνή οι μετοχές είναι άκλιτα μέρη του λόγου και τις συναντάμε πάντα με την ίδια μορφή και ορθογραφία: κοιτάζοντας, τρώγοντας, φωτίζοντας…

Στην παθητική παραμένουν κανονικά κλιτές: θλιμμένος, θλιμμένου, θλιμμένον, θλιμμένε…

«ἵνα μέτοχοι ζωῆς αἰωνίου γενώμεθα»

Στην Εκκλησία, που έχει ως λειτουργική γλώσσα τα αρχαία ελληνικά, θα ακούσουμε πολλές φορές τη λέξη μέτοχος και πολλές μετοχές, διότι εν τέλει αυτός είναι ο σκοπός του Χριστιανού: να μετέχει της αιωνίου ζωής, που έχει ο αθάνατος Θεός, και του αγιασμού αυτού και να γίνει αθάνατος και άγιος, όπως ο Θεός.

Ο σκοπός αυτός, όμως, μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την Χάρη του Θεού και μέσω της πνευματικής ζωής και των Ιερών Μυστηρίων της Εκκλησίας μας, όπως είναι η μετάνοια, η εξομολόγηση και η Θεία Κοινωνία.