Μάθημα γιὰ τὰ Χριστούγεννα

Ἡ προσκύνηση τῶν Μάγων

Τοῦ δὲ Ἰησοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας ἐν ἡμέραις Ἡρῴδου τοῦ βασιλέως, ἰδοὺ μάγοι ἀπὸ ἀνατολῶν παρεγένοντο εἰς Ἱεροσόλυμα

Όταν γεννήθηκε ο Ιησούς στην Βηθλεέμ της Ιουδαίας, τις ημέρες που βασιλιάς ήταν ο Ηρώδης, ιδού Μάγοι ήρθαν από τις χώρες της Ανατολής στα Ιεροσόλυμα.

λέγοντες· ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων; εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ καὶ ἤλθομεν προσκυνῆσαι αὐτῷ.

Και ρωτούσαν "πού είναι ο νεογέννητος Βασιλιάς των Ιουδαίων; Διότι εμείς είδαμε τον αστέρα Του στην Ανατολή και ήλθαμε να Τον προσκυνήσουμε".

Ἀκούσας δὲ Ἡρῴδης ὁ βασιλεὺς ἐταράχθη καὶ πᾶσα Ἱεροσόλυμα μετ᾿ αὐτοῦ,

Όταν τα άκουσε ο βασιλιάς Ηρώδης, ταράχτηκε και μαζί με τον Ηρώδη ταράχθηκαν και όλοι οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ

καὶ συναγαγὼν πάντας τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ γραμματεῖς τοῦ λαοῦ ἐπυνθάνετο παρ᾿ αὐτῶν ποῦ ὁ Χριστὸς γεννᾶται.

και, αφού κάλεσε και συγκέντρωσε όλους τους αρχιερείς και γραμματείς του λαού, ζητούσε πληροφορίες από αυτούς πού θα γεννηθεί ο Χριστός.

οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· ἐν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας· οὕτω γὰρ γέγραπται διὰ τοῦ προφήτου·

Εκείνοι δε του είπαν· "στην Βηθλεέμ της Ιουδαίας, διότι έτσι έχει γραφεί από τον Προφήτη·

Καὶ σὺ Βηθλεέμ, γῆ Ἰούδα, οὐδαμῶς ἐλαχίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύσεται ἡγούμενος, ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν μου τὸν Ἰσραήλ.

Και συ Βηθλεέμ, που ανήκεις εις την περιοχή της φυλής Ιούδα, μολονότι μικρή στον πληθυσμό, δεν είσαι από απόψεως αξίας καθόλου μικρότερη και άσημη από τις μεγάλας πόλεις της φυλής του Ιούδα. διότι από εσένα θα προέλθει και θα αναδειχθεί ο άρχων, ο οποίος ως ποιμήν θα οδηγήσει τον λαό μου τον Ισραηλιτικό".

Τότε Ἡρῴδης λάθρα καλέσας τοὺς μάγους ἠκρίβωσε παρ᾿ αὐτῶν τὸν χρόνον τοῦ φαινομένου ἀστέρος,

Τότε ο Ηρώδης κάλεσε κρυφά τους Μάγους και πληροφορήθηκε ακριβώς από αυτούς τον χρόνο, κατά τον οποίον είχε φανεί το αστέρι.

καὶ πέμψας αὐτοὺς εἰς Βηθλεὲμ εἶπε· πορευθέντες ἀκριβῶς ἐξετάσατε περὶ τοῦ παιδίου, ἐπὰν δὲ εὕρητε, ἀπαγγείλατέ μοι, ὅπως κἀγὼ ἐλθὼν προσκυνήσω αὐτῷ.

Κατόπιν τους έστειλε στην Βηθλεέμ και είπε· "πηγαίνετε εκεί και εξετάσατε με κάθε ακρίβεια όλα τα περί του παιδιού· και, όταν θα το βρείτε, πληροφορήστε με, για να έλθω να το προσκυνήσω και εγώ".

οἱ δὲ ἀκούσαντες τοῦ βασιλέως ἐπορεύθησαν· καὶ ἰδοὺ ὁ ἀστὴρ ὃν εἶδον ἐν τῇ ἀνατολῇ προῆγεν αὐτούς, ἕως ἐλθὼν ἔστη ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον·

Οι δε Μάγοι, αφού άκουσαν τα λόγια του βασιλιά, ξεκίνησαν και πορεύονταν· και ιδού το αστέρι, που είχαν δει στην Ανατολή, προπορευόταν και τους οδηγούσε, έως ότου ήλθε και στάθηκε πάνω από τον τόπο όπου βρισκόταν το παιδί.

ἰδόντες δὲ τὸν ἀστέρα ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην σφόδρα,

Οι μάγοι, όταν είδαν τον αστέρα, ένιωσαν πολύ μεγάλη χαρά

καὶ ἐλθόντες εἰς τὴν οἰκίαν εἶδον τὸ παιδίον μετὰ Μαρίας τῆς μητρὸς αὐτοῦ, καὶ πεσόντες προσεκύνησαν αὐτῷ, καὶ ἀνοίξαντες τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν·

Και όταν ήλθαν στην οικία, είδαν το παιδί με την Μητέρα Του την Μαρία και, αφού έπεσαν στο έδαφος, το προσκύνησαν και άνοιξαν τα θησαυροφυλάκιά τους και προσέφεραν σε αυτό δώρα, χρυσό και λιβάνι και σμύρνα.

καὶ χρηματισθέντες κατ' ὄναρ μὴ ἀνακάμψαι πρὸς Ἡρώδην, δι' ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρησαν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν.

(Ματθ. 2, 1-12)

Τρεμπέλας, Ν. Παν. (2022). Η Καινή Διαθήκη : Με σύντομη ερμηνεία. Αθήνα: Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ».

Τί ἀπέγιναν τὰ δῶρα τῶν Μάγων στὸν Ἰησοῦ;

Χρυσάφι, λιβάνι καὶ σμύρνα ἦταν τὰ δῶρα ποὺ πρόσφεραν οἱ Μάγοι στὴ Μητέρα καὶ στὸ Θεῖο Βρέφος, κατὰ τὴν Γέννησή Του, ὡς προσφορὰ συμβολικὴ καὶ μὲ νόημα διαχρονικό. Ο Μελχιόρ έφερε τον χρυσό, που συμβόλιζε ότι το βρέφος θα γινόταν βασιλιάς. Ο Γκασπάρ έφερε το λιβάνι, σύμβολο της θείας καταγωγής. Και ο Βαλτάσαρ έφερε τη σμύρνα, η οποία συμβόλιζε τον πρόωρο θάνατο του Ιησού (η σμύρνα ήταν άρωμα που τοποθετούσαν στο σώμα των νεκρών, για να μυρίζουν ωραία, πράγμα που συμβόλιζε πως ο Χριστός θα υπέφερε και θα πέθαινε). Ως αντάλλαγμα για τα δώρα, οι Μάγοι ζήτησαν ένα από τα σπάργανα του βρέφους, απόδειξη για όσους δε θα τους πίστευαν, το οποίο και τους έδωσε η ίδια η Παναγία. Ξεκίνησαν τὸ ταξίδι τοὺς κάπου ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ καὶ προσκύνησαν τὸν Χριστὸ λατρευτικά, ὡς ἀρχηγὸ τῆς Ἐκκλησίας, παρ' ὅλο ποὺ οἱ ἴδιοι ἦταν ἐθνικοὶ (εἰδωλολάτρες). 

Ἡ συμμετοχὴ τῶν Μάγων μὲ τὰ δῶρα στὸ γεγονὸς τῆς Γέννησης τοῦ Χριστοῦ εἶναι γεμάτη συμβολισμοὺς καὶ νοήματα ποὺ ἔχουν ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον γιὰ τὴν χριστιανοσύνη, καθώς, ὅπως ἀναφέρεται καὶ στὰ Εὐαγγέλια (κυρίως στὸ κατὰ Ματθαῖον), ὁ Χριστὸς προσκυνεῖται ὡς βασιλιᾶς καὶ τιμᾶται ὡς Θεός, τὴ στιγμὴ ποὺ πολιτικοὶ ἄρχοντες (Ἡρώδης) καὶ πνευματικοὶ ἡγέτες τοῦ Ἰσραὴλ Τὸν ἀπορρίπτουν.

"Τὸ γεγονὸς τῆς ἔλευσης τῶν Μάγων, μὲ βάση εὐαγγελικὰ στοιχεῖα (Μθ 2,16), πρέπει νὰ συνέβη ἕνα ἔτος ἢ καὶ περισσότερο μετὰ τὴ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Οἱ Μάγοι (ἀπὸ τὴ σανσκριτικὴ Maha) ἦταν σοφοί, ἰατροί, μελετητὲς ἄστρων, ἑρμηνευτὲς ὀνείρων, ἱερεῖς, ἐν γένει πεπαιδευμένοι ἄνδρες τῆς ἐποχῆς. Παρακολουθοῦσαν τὶς κινήσεις τῶν ἄστρων καὶ συμπέραναν τὴ γέννηση κάποιου ἄρχοντα ἢ σημαντικοῦ προσώπου. Στὴν προκειμένη περίπτωση τὴ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Δὲν προσδιορίζεται ὁ τόπος προέλευσής τους. Λέγεται ἁπλᾶ ὅτι ἦρθαν ἀπὸ τὴν Ἀνατολή. Γι αὐτὸ καὶ κατὰ τὴν παράδοση ὡς πατρίδα τους ἀναφέρεται ἄλλοτε ἡ Περσία, ἄλλοτε ἡ Χαλδαία, ἄλλοτε ἡ Βαβυλῶνα καὶ ἄλλοτε ἡ Ἀραβία. Οὔτε καὶ ὁ ἀριθμός τους ἀναφέρεται. Ταυτίστηκαν ὅμως μὲ τρεῖς, λόγῳ τοῦ ἀριθμοῦ τῶν δώρων ποὺ προσκόμισαν στὸ βρέφος Χριστό.

Ὅπως ἐξηγεῖ, ἡ προσφορὰ τῶν δώρων ἔχει συμβολικὴ καὶ διαχρονικὴ σημασία. "Σὲ ὅλη αὐτὴ τὴν ἱστορία τῆς ἔλευσης τῶν Μάγων ὁ Χριστὸς ἀναγνωρίζεται καὶ λατρεύεται ἀπὸ τοὺς Μάγους – ἐθνικούς, ἐνῷ οἱ ἐκπρόσωποι τῆς ἀνώτερης θρησκευτικῆς γνώσης δὲν ἀποδίδουν καμιὰ τιμή. Ἔμμεσα ὁ Ματθαῖος πολεμάει τὴ λατρεία τῶν ἄστρων καὶ τὴν ἀστρολογία μὲ τὴν προβολὴ τῶν Μάγων ὡς ἀνθρώπων ποὺ προσκυνοῦν τον μόνο Κύριο καὶ ἀναγνωρίζουν τὴν ἐξουσία Του, προσφέροντας δῶρα. Ὁ Χριστὸς προβάλλεται ὡς ὁ προσκυνούμενος καὶ προσδεχόμενος τὰ δῶρα τῶν τριῶν βασικῶν ἰδιοτήτων Του (Βασιλεύς-Θεός-Ἄνθρωπος)" λέει χαρακτηριστικά. 

Τὰ δῶρα βρίσκονται στὴν Μονὴ Ἁγίου Παύλου τοῦ Ἁγίου Ὅρους Τὰ τρία δῶρα, ἂν καὶ δὲν ἔχουν τὴ δύναμη καὶ ἀξία ποῦ ἔχει ὁ Τίμιος Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, ὡστόσο φυλάσσονται καὶ αὐτὰ ὡς ἀκριβὰ κειμήλια. 

Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, διαφυλάχθηκαν ἀπὸ τὴν Παναγία καὶ παραδόθηκαν στὴν Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων, ἡ ὁποία τὰ κράτησε μέχρι περίπου τὸ 400 μ.Χ. Τότε, ἐπὶ αὐτοκράτορα Ἀρκαδίου, μεταφέρθηκαν στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου καὶ ἔμειναν μέχρι τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς σταυροφόρους (1204). Γιὰ 60 χρόνια μετακομίσθηκαν στὴ Νίκαια γιὰ ἀσφάλεια, λόγῳ τῶν Φράγκων κατακτητῶν. Μετὰ τὴν ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τοὺς σταυροφόρους τὰ δῶρα ἐπέστρεψαν στὴν Κωνσταντινούπολη, τὴν ἐποχὴ τοῦ Μιχαὴλ Παλαιολόγου, καὶ ἔμειναν ἐκεῖ μέχρι τὴν ἅλωσή της ἀπὸ τοὺς Τούρκους (1453). Ἀμέσως μετὰ τὴν ἅλωση ἡ χριστιανὴ Μάρω, σύζυγος τοῦ Μουρὰτ (1421-1451), μητέρα του Μωάμεθ, τὰ μετέφερε στὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ τὰ δώρισε στὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Παύλου. Ἔκτοτε φυλάσσονται ἐκεῖ μαζὶ μὲ τὸ ἔγγραφο παράδοσής τους καὶ ἀποτελοῦν σπουδαῖο κτῆμα της, ἐνῷ συχνὰ τὰ δῶρα κατέρχονται σὲ ἐνορίες γιὰ προσκύνηση ἀπὸ τοὺς πιστούς.

Πηγές: 

Τι απέγιναν τα δώρα των μάγων στον Ιησού;

Χρυσός, λιβάνι, σμύρνα: Τα Τίμια Δώρα που πήγαν οι 3 Μάγοι στον Χριστό, ο συμβολισμός και η σημερινή τους τοποθεσία

Ερωτήσεις κατανόησης

1. Αφού διαβάσετε προσεκτικά το απόσπασμα ανά στίχο, να μεταφέρετε τον διάλογο του Ηρώδη με τους Μάγους σε ευθύ λόγο.

2. Να περιγράψετε όλα τα στάδια του ταξιδιού των Μάγων μέχρι το Θείο βρέφος.

3. Μετά από ποιο χρονικό διάστημα περίπου έφτασαν οι Μάγοι στο Θείο Βρέφος και σε ποια τοποθεσία;

4. Πώς αντέδρασαν οι Μάγοι, όταν είδαν το Θείο βρέφος; Ποια ήταν τα δώρα τους και ποιος ο συμβολισμός τους;

5. Μπορείτε να ζωγραφίσετε κάποιο στίχο του κειμένου;