Τό Πάσχα στό Βυζάντιο

Ἡ Κωνσταντινούπολη, ὡς πρωτεύουσα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ πνευματικὸ κέντρο τῆς Ὀρθοδοξίας, ζοῦσε τὸ Πάσχα μὲ μοναδικὴ ἐπισημότητα.

Μεγάλη Ἑβδομάδα

Ἀπὸ τὴ Μεγάλη Πέμπτη ἄρχιζαν οἱ ἐπίσημες τελετές. Στὴν Ἁγία Σοφία τελοῦνταν ἡ Λειτουργία μὲ συμμετοχὴ τοῦ Πατριάρχη καὶ τοῦ Αὐτοκράτορα.

Ὁ νιπτῆρας λάμβανε χώρα, ὅπου ὁ Αὐτοκράτορας ἔπλενε τὰ πόδια δώδεκα ἀνδρῶν, μιμούμενος τὸν Χριστό.

Μεγάλο Σάββατο – Ἀνάσταση

Τὸ βράδυ τοῦ Μεγάλου Σαββάτου, ἡ Ἀνάσταση τελοῦνταν μὲ μεγαλοπρέπεια στὴν Ἁγία Σοφία. Ὁ Πατριάρχης ἔψαλλε τὸ "Δεῦτε λάβετε φῶς" καὶ οἱ πιστοὶ ἄναβαν τὶς λαμπάδες τους.

Ὁ αὐτοκράτορας, ντυμένος μὲ τελετουργικὸ ἔνδυμα, ὑποκλινόταν μπροστὰ στὸν σταυρὸ καὶ γιόρταζε μαζὶ μὲ τὴν αὐλή.

Ὁ αὐτοκράτορας συμμετεῖχε ἐνεργὰ στὶς ἱερὲς Ἀκολουθίες τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας καὶ τοῦ Πάσχα, κυρίως στὴν Ἁγία Σοφία. Συχνὰ στεκόταν σὲ ἰδιαίτερο χῶρο, τὸ λεγόμενο βῆμα τοῦ βασιλέως, ἀλλὰ ἔπαιρνε μέρος καὶ μὲ ταπεινοφροσύνη, ἀκόμα καὶ γονατίζοντας κατὰ τὶς πιὸ κατανυκτικὲς στιγμές.

Οἱ Κομνηνοὶ εἶχαν στενὴ σχέση μὲ τὰ μοναστήρια. Πολλὲς φορὲς περνοῦσαν τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα σὲ μοναστηριακὰ καθιδρύματα, δίνοντας ἔμφαση στὴν προσευχὴ καὶ τὴν εὐλάβεια.

Ὁ Ἰουστινιανὸς ἦταν βαθιὰ θρησκευόμενος καὶ μὲ ἰδιαίτερη ἀγάπη γιὰ τὴ μεγαλοπρέπεια. Ὁ Ἰουστινιανὸς ἐγκαινίασε τὴ νέα Ἁγία Σοφία τὸ 537. Ἀπὸ τότε, τὸ Πάσχα ἐκεῖ ἀπέκτησε μοναδικὴ λαμπρότητα. Ἡ Λειτουργία τῆς Ἀνάστασης τελοῦνταν μὲ χρήση πολυελαίων, θυμιαμάτων καὶ ἐντυπωσιακῆς χορωδιακῆς ψαλμωδίας. Ὁ ἴδιος ὁ αὐτοκράτορας στεκόταν μπροστὰ ἀπὸ τὸ Ἱερό, συνοδευόμενος ἀπὸ ἀξιωματούχους καὶ στρατιῶτες.

Οἱ Κομνηνοὶ συχνὰ ὀργάνωναν λιτανεῖες σὲ ὅλη τὴν Κωνσταντινούπολη, μεταφέροντας εἰκόνες καὶ ἱερὰ λείψανα, μὲ τὸν αὐτοκράτορα ἐπί κεφαλῆς, συνοδευόμενο ἀπὸ ἄρχοντες, στρατὸ καὶ κλῆρο.