Ενότητα 1

Κανόνες τονισμοῦ

Κανόνες τονισμοῦ

Οξεία βάζουμε:

1. στα ό, έ

2. στην προπαραλήγουσα (ΠΠΛ)

3α. στην παραλήγουσα, όταν η παραλήγουσα και η λήγουσα είναι μακρόχρονες ΜΜ

Περισπωμένη βάζουμε:

3.β. στην παραλήγουσα, όταν η παραλήγουσα είναι μακρόχρονη και η λήγουσα βραχύχρονη ΜΒ

Άλλοι χρήσιμοι κανόνες

• Όλοι οι δίφθογγοι είναι μακρόχρονοι κύριοι: αι, αυ, οι, ει, υι, οι, ευ, ηυ

καταχρηστικοί: ᾳ, ῃ, ῳ

→ Προσοχή 1.

αι, οι στο τέλος της κλιτής λέξης θεωρούνται βραχύχρονοι.

π.χ. ναῦται ≠ ναύταις, κῆποι ≠ κήποις

→ Προσοχή 2.

αι, οι : όταν βρίσκονται στο τέλος ευκτικής – επιρρημάτων – επιφωνημάτων και στην προσωπική αντωνυμία, οἷ θεωρούνται μακρόχρονοι.

π.χ. ποιῆσαι (απαρέμφατο)/ ποιήσαι (γ' ευκτικής)/ οἲμοι/ οἷ

α) Όταν η λήγουσα είναι μακρόχρονη, δεν τονίζεται η προπαραλήγουσα.

β) Όταν τονίζεται η προπαραλήγουσα παίρνει οξεία

π.χ. ἀν-θρώ-που (μακρά λήγουσα), ἂνθρωπε

• Κάθε βραχύχρονη συλλαβή, όταν τονίζεται, παίρνει οξεία.

π.χ. καλός-νέφος

• Η ασυναίρετη ονομαστική, αιτιατική, κλητική των ονομάτων παίρνει οξεία, όταν τονίζεται στη λήγουσα (ενικός-πληθυντικός).

π.χ. ἡ φωνή, ὁ γεωργός, αἱ φωναί, τούς γεωργούς, ὦ γεωργοί

• Η μακροκατάληκτη γενική και δοτική ενικού – πληθυντικού των ονομάτων, όταν τονίζεται στη λήγουσα παίρνει περισπωμένη.

π.χ. ὁ ποιητής, τοῦ ποιητοῦ, τῆ ἀρετῆ, τοῦ γεωργοῦ ≠ τῶν ἀρετῶν-τοῖς ποιηταῖς-τοῖς γεωργοῖς

• Το –ας στην κατάληξη των πρωτόκλιτων ουσιαστικών είναι μακρόχρονο, ενώ το –ας στην κατάληξη των τριτόκλιτων ουσιαστικών είναι βραχύχρονο.

π.χ. τούς ναύτας ≠ τούς χαρακτῆρας

• Το -α στα ουδέτερα της β 'και γ 'κλίσης στην κατάληξη είναι βραχύ:

π.χ. τα δῶρα, το σῶμα

ενώ το α-στην κατάληξη αιτιατικής και κλητικής στα πρωτόκλιτα θηλυκά είναι ό,τι και στην ονομαστική

π.χ. ἡ χώρα - τήν χώραν - ὦ χώρα (μακρόχρονο)

ἡ γλῶσσα-την γλῶσσαν-ὦ γλῶσσα (βραχύχρονο)