Μάθημα 6

Οἱ αἱρετικοὶ καὶ ἡ Ἀντίδραση τῆς Ἐκκλησίας

Οἱ Μακεδονιανοὶ καὶ οἱ Ἀπολλιναριστὲς ἦταν δύο αἱρετικὲς ὁμάδες τοῦ 4ου αἰώνα μ.Χ., ποῦ ἀναπτύχθηκαν μέσα στὸ πλαίσιο τῶν θεολογικῶν διαμαχῶν γιὰ τὴν Ἁγία Τριάδα καὶ τὴ φύση τοῦ Χριστοῦ.

Οἱ Μακεδονιανοὶ (Πνευματομάχοι)

Προέλευση καὶ διδασκαλία

Ὀνομάστηκαν ἔτσι ἀπὸ τὸν Μακεδόνιο, πρώην Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (343-360 μ.Χ.), ὁ ὁποῖος ἦταν ἀρχικὰ ἠμι-Ἀρειανός.

Ἡ βασική τους διδασκαλία ἀρνιόταν τὴ Θεότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Πίστευαν ὅτι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δὲν εἶναι Θεός, ἀλλὰ ἕνα κτίσμα, κατώτερο ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱό.

Γι' αὐτὸ ὀνομάστηκαν καὶ Πνευματομάχοι, δηλαδὴ «πολεμοῦντες (μαχόμενοι) τὸ Ἅγιο Πνεῦμα».

Ἀντίδραση τῆς Ἐκκλησίας

Οἱ διδασκαλίες τοὺς καταδικάστηκαν στὴ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο (381 μ.Χ.), ὅπου ὁριστικοποιήθηκε τὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως («Πιστεύω»), μὲ τὴ ρητὴ ἀναφορὰ στὴ θεότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος:

«Καὶ εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, τὸ κύριον, τὸ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, τὸ σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον...»

Μετὰ τὴ Σύνοδο, οἱ Μακεδονιανοὶ σταδιακὰ ἐξαφανίστηκαν ὡς ὀργανωμένη αἵρεση.

Οἱ Ἀπολλιναριστὲς

Προέλευση καὶ διδασκαλία

Ἱδρυτὴς τοὺς ἦταν ὁ Ἀπολλινάριος ὁ Λαοδικείας (310-390 μ.Χ.), Ἐπίσκοπος Λαοδικείας (στὴ Συρία).

Προσπαθώντας νὰ ὑπερασπιστεῖ τὴ θεότητα τοῦ Χριστοῦ, ἔπεσε σὲ ἄλλη πλάνη σχετικὰ μὲ τὴν ἀνθρώπινη φύση Του.

Ἡ αἱρετική τους θέση

Ὑποστήριζαν ὅτι στὸν Χριστὸ ὁ θεῖος Λόγος ἀντικαθιστοῦσε τὴν ἀνθρώπινη ψυχή. Δηλαδή:

Ὁ Χριστὸς εἶχε ἀνθρώπινο σῶμα, ἀλλὰ δὲν εἶχε ἀνθρώπινο νοῦ καὶ ψυχή, ὁ νοῦς Τοῦ ἦταν μόνο ἡ Θεότητα τοῦ Λόγου.

Αὐτὸ δημιουργοῦσε πρόβλημα στὴ σωτηριολογία, γιατί ἂν ὁ Χριστὸς δὲν εἶχε πλήρη ἀνθρώπινη φύση, τότε δὲν μποροῦσε νὰ σώσει ὁλόκληρο τὸν ἄνθρωπο.

Ἀντίδραση τῆς Ἐκκλησίας

Ἡ διδασκαλία τοῦ Ἀπολλιναρίου καταδικάστηκε ἀπὸ τὴ Σύνοδο τῆς Ἀλεξάνδρειας (362 μ.Χ.), καὶ ἐπίσημα ἀπὸ τὴ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο (381 μ.Χ.).

Οἱ Πατέρες τόνισαν ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι τέλειος Θεὸς καὶ τέλειος ἄνθρωπος («τέλειος Θεός, τέλειος ἄνθρωπος»).

Μετὰ τὴν καταδίκη, ἡ αἵρεση διαλύθηκε, ἂν καὶ κάποιες ἀπόψεις τῆς ἐπηρέασαν μεταγενέστερες αἱρέσεις.

Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ποὺ συμμετεῖχαν στὴ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο (381 μ.Χ.) χρησιμοποίησαν ἰσχυρὰ θεολογικὰ ἐπιχειρήματα βασισμένα στὴ Γραφή, τὴν Ἱερὰ Παράδοση καὶ τὴ λογική, γιὰ νὰ ἀνατρέψουν τὶς αἱρετικὲς διδασκαλίες τῶν Μακεδονιανῶν καὶ τῶν Ἀπολλιναριστῶν.