Οι αντωνυμίες που ορίζουν!

Οι παρακάτω προτάσεις του κειμένου είναι γραμμένες με δύο τρόπους. 

Να συγκρίνετε τις δύο εκδοχές της ίδιας πρότασης.

Ας αναρωτηθούμε…

1) Έχουν το ίδιο νόημα ή διαφορετικό, όταν λείπουν οι φράσεις:
«μόνο του», «ο ίδιος», «το ίδιο», κ.α.;
2) Προσπαθήστε να βρείτε έναν κανόνα για τη χρήση αυτών των φράσεων.

Τι προσφέρουν στον λόγο μας, όταν τις χρησιμοποιούμε;
Τι αλλάζει, όταν αφαιρεθούν;

Μια μέρα, το μερίδιο ο ίδιος εζήτησε να πάρει.
Μια μέρα, το μερίδιο εζήτησε να πάρει.

Το ίδιο το αρχοντόπουλο στερήθηκε και το ψωμί.
Το αρχοντόπουλο στερήθηκε και το ψωμί.

Ο ίδιος μου ο γιος πεθαμένος ήτανε κι αναστήθηκε!
Ο γιος μου πεθαμένος ήτανε κι αναστήθηκε!

«Μα τι ζητώ εγώ μόνος μου σ' αυτή την ξένη γη;», εμονολόγησε.
«Μα τι ζητώ εγώ σ' αυτή την ξένη γη;», εμονολόγησε.

Ξεκινά μόνο του να πάει μακριά στην ξενιτιά.
Ξεκινά να πάει μακριά στην ξενιτιά.

Όπως πολύ σωστά καταλάβατε, οι φράσεις «μόνος, -η, -ο μου» και «ο ίδιος, -α, -ο» ξεχωρίζουν / ορίζουν κάποιο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα από άλλα πρόσωπα, ζώα ή πράγματα του είδους του. Αποτελούν ένα είδος αντωνυμίας, η οποία παράγεται από το ρήμα «ορίζω».

Αποστολή:

Μπορείτε άραγε να ανακαλύψετε την ονομασία των λέξεων, βάζοντας τες στη σωστή σειρά;

Παρακολουθώ το παρακάτω βίντεο για τις οριστικές
αντωνυμίες και μαθαίνω γι' αυτές:

Αν νιώθεις ότι χρειάζεσαι παραπάνω βοήθεια,
τα παρακάτω θα σε βοηθήσουν!

Οριστικές αντωνυμίες

Ορισμός – Λειτουργία – Χρήση
Οριστικές αντωνυμίες ονομάζονται αυτές που διακρίνουν κάτι από άλλα όμοιά του. Η χρήση τους δεν είναι ιδιαίτερα συχνή.

Μορφολογία
Οριστικές αντωνυμίες είναι:
α) Το επίθετο ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο (με το άρθρο!)
β) Το επίθετο μόνος, μόνη, μόνο, χωρίς το άρθρο και με τις γενικές των αδύνατων τύπων της προσωπικής αντωνυμίας (μόνος μου, μόνη μου, μόνο μου κτλ.)

Αποστολή:

Διαβάστε παρακάτω τη σύντομη παραβολή του ασώτου υιού κι έπειτα βρείτε κι επιλέξτε τις οριστικές αντωνυμίες:

Μαθαίνω κι αυτό!

Όμως, όπως ακούσαμε και στο βίντεο, οι λέξεις «μόνος» και «ίδιος» είναι επίθετα κι όχι αντωνυμίες.

Πιο συγκεκριμένα:

– όταν η λέξη «μόνος» συνοδεύεται μόνο από άρθρο κι όχι από τον αδύνατο τύπο της προσωπικής αντωνυμίας (π.χ. μου), τότε είναι επίθετο κι όχι αντωνυμία,
π.χ. Η μόνη παρηγοριά του πατέρα ήταν ο άλλος γιος του.
(η μόνη -> επίθετο)
– όταν η λέξη «ίδιος» δεν συνοδεύεται από άρθρο, τότε είναι επίθετο κι όχι αντωνυμία,
π.χ. Ο άσωτος υιός ήταν ίδιος με τα γουρούνια.
(ίδιος -> επίθετο)

Για να δούμε αν μπορείς να ξεχωρίσεις τα επίθετα από τις αντωνυμίες, παίζοντας το παρακάτω παιχνίδι!