Μάθημα 13

Οἱ δυνάμεις Ρωμηῶν καὶ Τούρκων

Ρωμηοί (Κωνσταντινούπολη)

Η στρατιωτική δύναμη των Βυζαντινών ήταν μικρή, αλλά καλά εκπαιδευμένη και οργανωμένη, αποτελούμενη κυρίως από:

• Βυζαντινούς στρατιώτες (λίγοι, κυρίως φρουροί της Πόλης)
• Γενουάτες μισθοφόροι υπό τον Ιουστινιάνη
• Ναυτικό σώμα με πλοία στον Κεράτιο Κόλπο

Όπλα και Εξοπλισμός:

• Ξίφη και σπαθιά (παραδοσιακά ρωμαϊκού τύπου)
• Λόγχες, ακόντια και κοντάρια
• Τόξα και βαλλίστρες (ιδίως από τους Γενουάτες)
• Κράνη, αλυσιδωτοί θώρακες, ασπίδες
• Καταπέλτες και λιθοβόλα (περιορισμένα)
• Σιφώνια: όπλα εκτόξευσης του περίφημου υγρού πυρός (αν και μάλλον δεν χρησιμοποιήθηκαν μαζικά το 1453)
• Οχυρώσεις: Τα Τείχη της Κωνσταντινούπολης ήταν το κύριο «όπλο» τους — τριπλή γραμμή άμυνας με επάλξεις, τάφρο και πυργίσκους.

Οθωμανοί (Πολιορκητές υπό τον Μωάμεθ Β')

Ο στρατός του Μωάμεθ Β' ήταν πολυάριθμος και πολυεθνικός, με χιλιάδες στρατιώτες από πολλές περιοχές, μεταξύ των οποίων:

• Γενίτσαροι (επίλεκτο σώμα)
• Τάγματα σπαχήδων (ιππείς)
• Άτακτος στρατός και βοηθητικοί από συμμαχικές μουσουλμανικές ή υποτελείς περιοχές

Όπλα και Εξοπλισμός:

• Ξίφη και καμπυλωτά σπαθιά (κιλίτζια)
• Τόξα σύνθετα (τουρκικού τύπου — εξαιρετικά ισχυρά)
• Κοντάρια και λόγχες
• Ασπίδες, ελαφροί θώρακες ή αλυσιδωτοί
• Φλογοβόλα και χειροβομβίδες (πρώιμη μορφή)
• Κανονιοβολία: Το πιο καθοριστικό στοιχείο.
• Ελέπολεις
• Σκαπανείς – Λαγούμια (υπόγεια τούνελ): Προσπάθειες υπονόμευσης των τειχών μέσω σκαψίματος. Οι Ρωμηοί είχαν "αντισκαφείς", για να τους εντοπίζουν.
• Κλίμακες και Αναρριχητικά Μέσα: Χρησιμοποιήθηκαν μαζικά κατά την τελική επίθεση για ανάβαση στα τείχη.
• Πλωτό Ναυτικό και Μεταφορά Πλοίων από Ξηράς: Ο Μωάμεθ μετέφερε πλοία δια ξηράς στον Κεράτιο, για να παρακάμψει την αλυσίδα — σημαντικό στρατήγημα. Πλοία εξοπλισμένα με καταπέλτες και τοξότες.
• Άτακτοι και Μάρτυρες (μπασιμπουζούκοι): Πρώτο κύμα επίθεσης, για να εξαντλήσουν τους αμυνόμενους.

Κατά την πολιορκία του 1453, οι Οθωμανοί χρησιμοποίησαν ελέπολεις για να επιτεθούν στα τείχη, αλλά με περιορισμένη επιτυχία, λόγω της ισχυρής άμυνας και της μορφολογίας του εδάφους.

Οι ελέπολεις ήταν μεγάλες πολιορκητικές μηχανές — ουσιαστικά κινητοί ξύλινοι πύργοι — που χρησιμοποιούνταν για να προσεγγίσουν και να υπερβούν τα τείχη μιας οχυρωμένης πόλης. Είχαν αρκετούς ορόφους και μπορούσαν να μεταφέρουν στρατιώτες μέχρι την κορυφή τους, από όπου αυτοί επιτίθονταν στους υπερασπιστές.

🔥 Πυροβολικό και η διαφορά στην τεχνολογία:

• Ο Οθωμανικός στρατός διέθετε βαρύ πυροβολικό, με τεράστια κανόνια, που κατασκεύασε ο Ούγγρος μηχανικός Ουρβανός.
• Το πιο γνωστό ήταν το «Μέγα Κανόνι» ή «Βασίλισσα των Κανονιών» που μπορούσε να εκτοξεύσει βλήμα βάρους 500 κιλών!
• Τα κανόνια χρησιμοποιήθηκαν, για να σπάσουν τα Θεοδοσιανά Τείχη.
• Οι Έλληνες δεν διέθεταν συγκρίσιμο πυροβολικό.