Πόσα ξέρεις για την Ενεργητική και την Παθητική φωνή;

Ως τώρα έχουμε δει το πώς η ελληνική γραμματική έχει ορισμένα δομικά στοιχεία που χρησιμοποιεί, για να δομήσει τα μέρη της. Κι αυτά κατ' εξοχήν είναι το θέμα και η κατάληξη. Στα ρήματα οι καταλήξεις χωρίζονται όχι μόνο ανά χρόνο, αλλά και ανά φωνή: ενεργητική / παθητική και αυτό το γνωρίζουμε προτού καν μάθουμε γραμματική, διότι μόνο έτσι γινόμαστε κατανοητοί στις συζητήσεις μας.
 Όμως, υπάρχουν και λίγοι που πολλές φορές αγνοούμε ως προς το γιατί είναι δομημένα έτσι τα στοιχεία στην ελληνική γραμματική και σε τι μας βοηθούν, ειδικά όταν μελετούμε ένα κείμενο, όπου δεν έχουμε επαφή με τον γράφοντα και άρα δεν μπορούμε να τον ρωτήσουμε αν κάπου μπερδευόμαστε με το νόημα.
 Στο κέντρο της ύπαρξής μας βρισκόμαστε συνήθως εμείς, το "εγώ", άρα είναι λογικό ό,τι ξεκινάμε να διαχωρίζουμε τα πάντα ως προς αυτό το κέντρο. Και κατόπιν επεκτεινόμαστε στο εσύ, στο αυτός και στα του πληθυντικού αριθμού: εμείς, εσείς, αυτοί.

Όμως, υπάρχει κάποιος για τον οποίον ισχύει μόνο
η μία από τις δύο κατάστασεις;
Είτε μόνο κάνει, να ενεργεί δηλαδή είτε μόνο
να του κάνουν, μόνο να παθαίνει;

 Από την απάντηση του παραπάνω ερωτήματος θα κατανοήσουμε πολύ καλύτερα το γιατί η γλώσσα μας είναι δομημένη έτσι με βάση τον κόσμο, στον οποίον ζούμε. Οτιδήποτε βρίσκεται εντός του κόσμου ως κτιστό είναι και παθητό από αυτόν που το κατασκεύασε. Ο δημιουργός πάντοτε μπορεί να επηρεάσει και να αλλοιώσει το δημιούργημά του, όπως ο γλύπτης που παράγει ένα δημιούργημα από πηλό και μπορεί κατόπιν να το επηρεάσει όπως αυτός κρίνει.
 Άρα ο Δημιουργός του Κόσμου, ο Τριαδικός Θεός, ως ο μόνος άρχων του ορατού και αοράτου κόσμου, είναι ο Μοναδικός που δεν μπορεί να πάθει τίποτα και για τον Οποίον δεν νοείται παθητική φωνή. Αυτός πάντοτε μόνο ενεργεί.

 Από την άλλη, η κατάσταση όπου κάτι δεν ενεργεί καθόλου συνεπάγεται ότι αυτό είναι εξ ορισμού νεκρό και χωρίς δυνατότητα απόκτησης ζωής. Συνεπώς τα νεκρά πράγματα ή αυτά που εμείς ορίζουμε ως νεκρή ύλη δεν μπορούν να ενεργήσουν καθόλου, δεν έχουν μέσα τους δηλαδή τη δυνατότητα εκ του Δημιουργού να ενεργήσουν, διότι η πνοή της ζωής και άρα η δυνατότητα ενέργειας είναι κάτι που έχει οριστεί από τον Δημιουργό.

 Γι' αυτό και όποτε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός στο Ευαγγέλιο αναφέρεται σε νεκρούς ανθρώπους, μιλάει πάντα με παθητική φωνή για εκείνους:

«ὥσπερ οὖν συλλέγεται τὰ ζιζάνια καὶ πυρὶ καίεται»

«πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται».

Σε ποια από τις δύο περιπτώσεις είναι πιο εύκολο

να εντοπίσει κάποιος ποιος είναι ο δράστης,

αυτός που ενεργεί την ενέργεια του ρήματος;

Στην Ενεργητική ή στην Παθητική φωνή;

 Προφανώς η απάντηση είναι απλή και είναι: στην Ενεργητική φωνή. Όταν η κατάληξη του ρήματος είναι ενεργητικής φωνής, τότε είναι πολύ εύκολο να βρούμε ποιος είναι αυτός που ενεργεί την ενέργεια που δηλώνει το ρήμα.

 Παράδειγμα:

Περπάτησε και ως το κοτέτσι που ήταν στην άκρη του περιβολιού, κοίταξε και ψηλά στις μουριές που ο Δαυίδ ζήλευε να σκαρφαλώσει στα κλαδιά τους μα δεν τα έφτανε, τον γύρεψε στον κήπο και στη στέρνα, άνοιξε και το πηγάδι και κοίταξε ως κάτω και ύστερα στα πιθάρια του λαδιού τον γύρεψε που ήταν στην αποθήκη, μα το παιδί δεν το βρήκε πουθενά.

 Αν κοιτάξουμε στο παραπάνω παράδειγμα, όλα τα ρήματα είναι σε ενεργητική φωνή, στο γ΄ ενικό πρόσωπο, άρα μπορούμε να βρούμε κάποιο όνομα ή κάποιο πρόσωπο που αντιστοιχεί στο Αυτός ή Αυτή και άρα βρήκαμε τον δράστη πολύ γρήγορα. Κι αν δεν είναι σ' αυτήν την περίοδο, τότε θα είναι στις προηγούμενες προτάσεις. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα είναι η κυρία Θεοδώρα ο δράστης.

 Αν όμως είχαμε την παρακάτω περίοδο:

Στον κήπο και στην στέρνα, δεν βρέθηκε· το πηγάδι ανοίχτηκε και εξερευνήθηκε έως κάτω και ύστερα στα πιθάρια που ήταν στην αποθήκη, αλλά δεν βρέθηκε πουθενά.

 Σ' αυτήν την περίοδο έχουμε περίπου τα ίδια ρήματα, αλλά βλέπουμε ότι στις ερωτήσεις ποιος ή ποιοι, δεν έχουμε ξεκάθαρη απάντηση, ούτε μπορούμε καμιά φορά να πούμε με σιγουριά, για παράδειγμα, αν το πηγάδι ανοίχτηκε από έναν ή από πολλούς, διότι η παθητική φωνή αυτό το αφήνει ανοικτό, εκτός κι αν κάτι στο κείμενο μάς το μαρτυρά. Άρα είναι πιο δύσκολο στην παθητική φωνή να ανακαλύψουμε τον δράστη.

Άρα όταν δεν γνωρίζουμε τον δράστη ή θέλουμε να τον αποκρύψουμε,

χρησιμοποιούμε παθητική φωνή!

Ας δούμε πόσα κατάλαβες!

Στην περίπτωση, λοιπόν, της φράσης «Μην κρίνετε, για να μην κριθείτε», γνωρίζουμε στο ένα ρήμα ποιος είναι ο δράστης, αυτός που δεν πρέπει να κρίνει και είναι ο κάθε άνθρωπος, ενώ στο από ποιον θα κριθεί ο κάθε άνθρωπος που θα κρίνει δεν είναι αυτόματα γνωστό. Οι περισσότεροι καταλαβαίνουν ότι θα είναι ο Θεός, αυτός που θα κρίνει τους ανθρώπους, αλλά στην πραγματικότητα οι ίδιες οι πράξεις των ανθρώπων θα τους κρίνουν και ο Θεός απλώς θα τους το γνωστοποιήσει, ότι η κατάκριση δηλαδή, στην οποία έπεσε ο κάθε άνθρωπος, είναι η αιτία που θα τον οδηγήσει στην κόλαση.