Προετοιμασία Ρωμηών

1. Οχύρωση της Πόλης

Η Κωνσταντινούπολη διέθετε ήδη τα ισχυρότερα τείχη του μεσαιωνικού κόσμου: τα περίφημα Θεοδοσιανά Τείχη. Είχαν τριπλή γραμμή άμυνας, με χαντάκι, προτείχισμα και κυρίως τείχος. Πριν από την πολιορκία, έγιναν εργασίες ενίσχυσης και επιδιορθώσεις σε τμήματα που είχαν υποστεί φθορά.

2. Οχύρωση του Κερατίου Κόλπου

Τοποθετήθηκε μια τεράστια αλυσίδα στην είσοδο του Κερατίου Κόλπου (κόλπος σέ σχήμα κέρατος), ώστε να εμποδιστεί ο οθωμανικός στόλος να εισέλθει και να επιτεθεί από τη θάλασσα. Αυτή η αλυσίδα αποδείχτηκε αποτελεσματική, μέχρι που οι Οθωμανοί μετέφεραν πλοία από την ξηρά.

3. Συμμαχίες και Επικλήσεις Βοήθειας

Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος προσπάθησε να εξασφαλίσει βοήθεια από τη Δύση. Επέμεινε στην Ένωση των Εκκλησιών (Ορθόδοξης και Καθολικής) — παρά τις αντιδράσεις του λαού — ώστε να ενισχυθεί η πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη από τη Δύση. Πράγματι, έφτασε μικρή βοήθεια:

Ο Ιταλός ναύαρχος Ιουστινιάνι έφερε 700 ικανούς στρατιώτες από τη Γένοβα.

Μικρότερες ενισχύσεις ήρθαν από Βενετούς και άλλους Λατίνους.

Αλλά η βοήθεια ήταν ανεπαρκής, για να αντιμετωπίσει τον ογκώδη οθωμανικό στρατό.

4. Οργάνωση της Άμυνας

Ο Κωνσταντίνος ανέλαβε προσωπικά την ηγεσία της άμυνας. Η πόλη χωρίστηκε σε τομείς και ορίστηκαν υπεύθυνοι στρατιωτικοί:

Ο ίδιος ο Αυτοκράτορας υπερασπιζόταν την Πύλη του Ρωμανού.

Ο Ιουστινιάνι είχε αναλάβει κρίσιμο τμήμα των χερσαίων τειχών.

Ο Θεόδωρος Καρυστινός και άλλοι Έλληνες ευγενείς είχαν θέσεις ευθύνης.

5. Επισκευές και Κατασκευές Όπλων

Παρά τις περιορισμένες δυνατότητες, προσπάθησαν να ενισχύσουν την άμυνα με κατασκευή και επισκευή καταπελτών, βαλλιστρών και άλλων όπλων. Όμως, δεν είχαν τη δυνατότητα να κατασκευάσουν βαρέα πυροβόλα, όπως οι Οθωμανοί.

6. Ηθικό και Θρησκευτική Προετοιμασία

Ο λαός και οι στρατιώτες συμμετείχαν σε λιτανείες και Λειτουργίες, ζητώντας την προστασία της Παναγίας. Η Αγία Σοφία και άλλοι Ναοί ήταν γεμάτοι από πιστούς σε προσευχή.