Μάθημα 8

Ρήσεις καὶ δηλώσεις του Ἰουστινιανοῦ

Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση, κατὰ τὰ ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ, ὁ Ἰουστινιανός, γεμᾶτος ὑπερηφάνεια γιὰ τὸ ἐπίτευγμά του, ἀναφώνησε: «Δόξα τῷ Θεῷ τῷ καταξιώσαντί με τοιοῦτον ἔργον ἐπιτελέσαι. Νενίκηκά σέ, Σολομῶν». Μὲ αὐτὴ τὴ φράση, ἐξέφρασε τὴν πεποίθησή του ὅτι εἶχε ξεπεράσει σὲ μεγαλεῖο τὸν Ναὸ τοῦ Σολομῶντα στὴν Ἱερουσαλήμ.

Ἡ Ἁγία Σοφία στὴν Κωνσταντινούπολη περιβάλλεται ἀπὸ ἕναν προαύλιο χῶρο, ποὺ φιλοξενεῖ διάφορα στοιχεῖα σχετιζόμενα μὲ τὴν ἱστορία καὶ τὴ λειτουργία τοῦ ναοῦ. Ἕνα ἀπὸ τὰ ἀξιοσημείωτα στοιχεῖα ἦταν μιὰ κρήνη, πού ἦταν μιὰ μαρμάρινη κατασκευὴ τοποθετημένη στὸ κέντρο τῆς ὑπαίθριας, μαρμαρόστρωτης καὶ περίστυλης αὐλῆς τοῦ ναοῦ, πάνω στὴν ὁποία ἦταν χαραγμένη ἡ καρκινικὴ φράση «ΝΙΨΟΝΑΝΟΜΗΜΑΤΑΜΗΜΟΝΑΝΟΨΙΝ», ποὺ σημαίνει «Ξέπλυνε τὶς ἁμαρτίες σου, ὄχι μόνο τὸ πρόσωπό σου». Ἡ φράση αὐτὴ διαβάζεται τὸ ἴδιο καὶ ἀπὸ τὶς δύο κατευθύνσεις, χαρακτηριστικὸ ποὺ τὴν καθιστᾶ καρκινική. Ἡ ἐπιγραφὴ αὐτὴ ὑπογράμμιζε τὴ σημασία τοῦ ἐσωτερικοῦ καθαρμοῦ καὶ ὄχι μόνο του ἐξωτερικοῦ, ἐνθαρρύνοντας τοὺς πιστοὺς νὰ προσεγγίζουν τὸν ναὸ μὲ καθαρὴ ψυχὴ καὶ σῶμα.

Ἂν καὶ ἡ ἀρχικὴ κρήνη δὲν σώζεται σήμερα, ἡ φράση αὐτὴ ἔχει ἐπαναληφθεῖ σὲ ἄλλες κρῆνες καὶ ναούς, διατηρῶντας τὸ μήνυμα τοῦ πνευματικοῦ καὶ σωματικοῦ καθαρμοῦ.

Στὸ ἐσωτερικὸ τοῦ ναοῦ, κρέμονται μεγάλες στρογγυλὲς πινακίδες μὲ ἀραβικὴ καλλιγραφία, διαμέτρου περίπου 7,5 μέτρων, γραμμένες σὲ δέρμα καμήλας. Αὐτὲς οἱ πινακίδες προστέθηκαν κατὰ τὴν ὀθωμανικὴ περίοδο καὶ φέρουν τὰ ὀνόματα τοῦ Ἀλλάχ, τοῦ Μωάμεθ, τῶν τεσσάρων πρώτων χαλιφὼν (Ἀμποῦ Μπάκρ, Ὀμάρ, Ὀθμὰν καὶ Ἀλὴ) καὶ τῶν δύο ἐγγονῶν του Μωάμεθ (Χασὰν καὶ Χουσεΐν). Ἡ προσθήκη αὐτῶν τῶν πινακίδων ἀντικατοπτρίζει τὴ μετατροπὴ τῆς Ἁγίας Σοφίας σὲ τζαμὶ μετὰ τὴν Ἅλωση τῆς Κωνσταντινούπολης τὸ 1453.

Ὁ Ἅγιος Παΐσιος, γνωστὸς γιὰ τὶς προφητεῖες του σχετικὰ μὲ τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Ὀρθοδοξία, ἔχει ἀναφερθεῖ στὴν Ἁγία Σοφία καὶ τὸ μέλλον τῆς Κωνσταντινούπολης. Σύμφωνα μὲ τὶς διδαχές του, προέβλεψε ὅτι ἡ Κωνσταντινούπολη θὰ ἐπανέλθει σὲ ἑλληνικὰ χέρια καὶ ἡ Ἁγία Σοφία θὰ λειτουργήσει ξανὰ ὡς χριστιανικὸς ναός. Ἐπιπλέον, ἀνέφερε ὅτι ἡ Τουρκία θὰ διαλυθεῖ, ὁδηγῶντας στὴν ἀπελευθέρωση τῶν ἀλύτρωτων πατρίδων.